انواع رادیوگرافی

رادیوگرافی داخل دهانی

رادیوگرافی های داخل دهانی رایج ترین نوع هستند. آنها سطح بالایی از جزئیات را نمایش میدهند. این رادیوگرافی ها به دندان پزشک این اجازه را میدهند که:
پوسیدگی ها را تشخیص دهند.
ریشه دندان ها را مشاهده کنند.
سلامت قسمت استخوانی اطراف دندان را بررسی کنند.
وضعیت دندان در حال رشد را ببینند.

انواع رادیوگرافی های داخل دهانی

1- رادیوگرافی بایت وینگ ( راست )

این رادیوگرافی کرون دندان های عقب را نشان میدهد. دندانپزشک ها از هر طرف صورت، یک یا دو رادیوگرافی بایت وینگ میگیرند. هر رادیوگرافی دندان های مولر ( دندان های عقب ) و دندان های دوپایه ( دندان هایی که در مقابل مولر ها قرار دارند ) در بالا و پائین و در واقع جزئیات دندان های بالا و پائین یک سمت دندان را نشان میدهد. این رادیوگرافی به این دلیل بایت وینگ نامیده شده است که فرد در هنگام گرفتن رادیوگرافی، وسیله بال مانندی را گاز میگیرد که نوار اشعه X را در طول روند رادیوگرافی در جای خود ثابت نگاه میدارد. این رادیوگرافی ها به دندانپزشکان کمک میکنند که پوسیدگی بین دندان های عقب و تغییر ضخامت استخوانها به علت بیماری های لثه را تشخیص دهند. همچنین رادیوگرافی بایت وینگ می تواند برای تعیین میزان مناسب تاج (کلاهک پوشاننده دندان ) و یا ترمیم های دیگر به عنوان مثال ،بریجها کمک کند. همچنین می تواند هر گونه سایش و یا فروپاشی در پرکردگی دندان را نمایش دهد.

2- رادیوگرافی پری اپیکال ( چپ )

تنها یک یا دو دندان را در آن واحد نشان میدهد. رادیوگرافی پری اپیکال شبیه به رادیوگرافی بایت وینگ است، با این تفاوت که این رادیوگرافی ارتفاع کامل هر دندان از تاج تا ریشه و قسمتی پایه ای که به فک متصل میشود را نشان میدهد.بسته به شرایط سلامت دهانی و مشکلات دندانی که در گذشته داشته اید دندانپزشک ممکن است برای فرد یک بررسی کامل رادیوگرافی و یا FMX تجویز کند. این روند شامل نمایش هر دندان از تاج تا ریشه و قسمت بنیادی دندان است. این رادیوگرافی تغییرات غیر طبیعی در ریشه ها و استخوان محیطی آنها را نشان میدهد.

3- رادیوگرافی اکلوزال ( راست )

این رادیوگرافی از باقی رادیوگرافی های معمول بزرگتر است و رشد و جایگاه دندان های کودکان را نشان میدهد. هر رادیوگرافی تقریبا تمام طاق فک بالا و یا پائین را نشان میدهد.

انواع رادیوگرافی های خارج دهانی

رادیوگرافی های خارج دهانی به نحوی تهیه میشوند که نوار رادیوگرافی در خارج دهان قرار میگیرد. این دسته از رادیوگرافی ها دندان ها را نشان میدهند ولی تمرکز اصلی آنها، اطلاعاتی راجع به فک ها و جمجمه است. رادیوگرافی های خارج دهانی برای این منظور ها استفاده میشوند:
تحت نظر داشتن رشد و پیشرفت
مشاهده وضعیت دندان های تحت فشار
بررسی رابطه بین دندان ها و فک ها
بررسی استخوان های صورت
تشخیص مشکلات احتمالی بین دندان ها وفک ها و مفصل گیجگاهی یا دیگر استخوان های صورت
رادیوگرافی های خارج دهانی نسبت به رادیوگرافی های داخل دهانی جزئیات کمتری ارائه میدهند، به همین دلیل عموما برای تشخیص پوسیدگی ها و یا نواقص دندان ها به صورت مجزا، استفاده نمیشوند.

1- رادیوگرافی پانورامیک

این رادیوگرافی تمام محوطه دهان را در یک تصویر نمایش میدهد و شامل تمام دندان ها در فک بالا و پائین میشود. این نوع رادیوگرافی ها نیازمند یک نوع دستگاه خاص هستند. در این دستگاه، لوله ای که اشعه X از خود ساطع میکند در پشت سر فرد، و نوار رادیوگرافی در مقابل صورت فرد به حالت چرخشی حرکت میکنند. با این روش شکل گسترده کامل فک ها در یک نوار گرفته خواهد شد. فرد باید با دقت در جایگاه مخصوص قرار بگیرد چرا که دستگاه در یک مسیر مشخص حرکت میکند. ابزار هایی که به دستگاه رادیوگرافی متصل هستند، سر و فک ها را ثابت نگه میدارند. تمام این توضیحات ممکن است تهدید آمیز به نظر بیاید اما در واقع روند کار بسیار ایمن است و غالبا از اشعه X کمتری نسبت به رادیوگرافی داخل دهانی استفاده میکند. این رادیوگرافی میتواند به مشاهده دندان های نهفته و تشخیص تومور ها و کیست ها کمک کند.

2- رادیوگرافی سفالومتری

این ها رادیوگرافی هایی هستند که از یک سمت سر گرفته میشوند. این رادیوگرافی ها به منظور مشاهده رابطه دندان ها و فک ها و بررسی مشخصات فرد مورد استفاده قرار میگیرند. متخصصان ارتودنسی از پیش بینی سفالومتری برای تعیین بهترین نوع درمان ارتودنسی بسته به موقعیت خاص دندان های بیمار استفاده میکنند.

3- رادیوگرافی مخروطی توموگرافی کامپیوتری (CT)

این رادیوگرافی ها تصاویر سه بعدی با کیفیت بالا از سازه های دندانی، بافت های نرم، عصب ها و استخوان ارائه میکنند. قرد در حالت نشسته یا ایستاده قرار میگیرد و دستگاه در اطراف سر او میچرخد و تمام اطلاعات را در یک چرخش ثبت میکند. به جای شکل معمول CT استاندارد، پرتوهای این رادیوگرافی مخروطی شکل هستند. رادیوگرافی مخروطی، نسبت به سیتی اسکن پزشکی، اشعه بسیار کمتری استفاده میکند اما نسبت به هر رادیوگرافی دندانی دیگری میزان خیلی بیشتری استفاده میکند. رادیوگرافی مخروطی توموگرافی کامپیوتری بیشتر برای انتخاب و قرار دادن ایمپلنت های دندانی مفید است، همچنین به تشخیص مشکلات لثه ها، ریشه ی دندان ها، فک ها و تشخیص کیست ها و تومور ها و شکستگی در دهان و صورت کمک میکند.

4- سی تی اسکن استاندارد (CT)

این نوع رادیوگرافی معمولا باید در مطب رادیولوژی و یا بیمارستان انجام شود. فرد در حالت خوابیده قرار میگیرد و دستگاه " لایه های مسطح " تصویر را با چند گردش در اطراف سر بیمار ثبت میشود. قرار گرفتن در معرض اشعه در این روش بسیار بیشتر از رادیوگرافی مخروطی توموگرافی کامپیوتری است. سی تی اسکن استاندارد ممکن است به منظور بررسی اندازه و جایگاه قرار گیری ایمپلنت ها مورد استفاده قرار گیرد. این روش به جراح کمک میکند تا از پیچیدگی های محتمل قبل و بعد از عمل جراحی جلوگیری کند.

5- رادیوگرافی توموگرافی

یک لایه و یا برش خاص از دهان را نشان میدهد و باقی لایه ها را تار میکند. این رادیوگرافی برای بررسی قسمت هایی است که به سختی قابل مشاهده هستند و یا توسط قسمت های دیگر بسته شده اند.

6- سیالوگرافی

روش دیگری که از اشعه X استفاده میکند سیالوگرافی نام دارد. در این روش از نوعی رنگ استفاده میشود که درون غدد بزاقی تزریق میشوند تا در نوار رادیوگرافی دیده شوند ( غدد بزاقی بافت های نرمی هستند که توسط اشعه X دیده نمیشوند ). دندان پزشکان میتوانند از این روش برای بررسی مشکلات غدد بزاقی مانند انسداد، یا سندرم شوگرن ( اختلالی همراه با علائم از جمله خشکی دهان و چشم؛ این اختلال می تواند نقش مهمی در پوسیدگی دندان بازی کند ) استفاده کنند.

رادیوگرافی دیجیتالی

رادیوگرافی های دیجیتالی یکی از جدید ترین متد های اشعه X هستند. در این روش، به جای گرفتن نوار در یک اتاق تاریک، نوار استاندارد اشعه X با یک صفحه الکترونیکی صاف یا سنسور جایگزین میشود. تصاویر دو بعدی بلافاصله و بدون نیاز به صبر کردن وارد کامپیوتر میشود تا بتوان آنها را بر روی صفحه دید، ذخیره کرد و یا چاپ نمود. تصویر گرفته شده از دندان را میتوان چند برابر اندازه واقعی بزرگنمایی کرد که به دندانپزشکان کمک میکند تا کوچکترین تغییرات را که ممکن است حتی در معاینه حضوری هم مشاهده نشوند، بررسی کند و حتی در صورت لزوم، برای پزشک دیگری فرستاده شوند. رادیوگرافی های دیجیتالی که در زمانهای مختلف گرفته شدند را میتوان با روشی که تفاوت بین عکس ها را برجسته میکند، مقایسه کرد. به همین دلیل کوچک ترین تغییرات که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیشتند، مشاهده خواهند شد. در صورت استفاده درست از این روش، میزان اشعه نسبت به نوار های معمول تقریبا نصف خواهد بود.

MRI

این متد، روشی است که در آن تصاویر سه بعدی از حفره دهان که شامل فک و دندان است گرفته میشود. این روش بهترین راه بررسی بافت های نرم است.

ایمنی در رادیوگرافی

با اینکه در معرض قرار گرفتن اشعه ها در متد هایی مانند رادیوگرافی دیجیتالی کم است، با این حال هیچ کس نباید بیش از مقداری که لازم است تحت الشعاع اشعه قرار بگیرد. باید از پیش بند محافظ سربی و حلقه های تیروئید، علی الخصوص برای زنان باردار، کودکان و یا زنانی که در سنین آمادگی برای بارداری هستند، استفاده کرد.

آیا رادیوگرافی برای زنان باردار مضرر است؟

رادیوگرافی تا 4 واحد در هر ویزیت برای زنان باردار ایمن است، هرچند بسیاری از بیماران و پزشکان به تعویق انداختن رادیوگرافی تا پایان بارداری را انتخاب میکنند. نباید نگرانی برای گرفتن رادیوگرافی زنان باردار در حالت اورژانسی وجود داشته باشد. پیشگیری هایی مانند استفاده از پیش بند های سربی دو لایه، میزان تشعشعات را تا حد کاملا ایمن پایین میاورد. زنان که در دوره شیر دهی خود هستند و یا برای بارداری تلاش میکنند نیازی برای به تعویق انداختن رادیوگرافی ندارند.